Over een Vrijeschool in Egypte met door de staat voorgeschreven leerplan

Dit artikel verscheen eerder in het augustusnummer 2010 van het Duitse opvoedingstijdschrift ‘Erziehungs-kunst, Waldorfpädagogik heute’.

 

Vanuit de doelstelling van het SEKEM-initiatief om zowel de sociale als de materiële ontwikkeling in Egypte te bevorderen is sinds 1989 op de SEKEM-Farm bij Belbeis een schoolorganisatie tot stand gekomen die een algemene en op de gehele mens gerichte vorming nastreeft. Zowel kinderen van medewerkers als kinderen uit omliggende dorpen zijn welkom op een veelvoud aan opleidingen die voor een belangrijk deel geïnspireerd zijn op de Vrijeschoolpedagogiek. Naast kleuterklas, basisschool en bovenbouw is er een instituut voor heilpedagogische zorg. Het model is uniek voor Egypte; vanuit de overheid is er belangstelling voor, maar het is de vraag of dit zal leiden tot verande-ringen in de bestaande, door de overheid strak gereguleerde onderwijsmethoden.

 

Rafik Costandi, bovenbouwleraar op de SEKEMschool zegt: “Onderwijs volgens het periodensysteem mogen wij van de onderwijsinspectie niet geven; zowel de lesstof als het lesrooster worden voorgeschreven. Maar in extra uren kunnen wij creatieve vakken als handen-arbeid, zang en euritmie verzorgen. Hier bestaat geen bezwaar tegen. Een voordeel is dat de door ons afgenomen examens officieel worden erkend.”

 

Veel aandacht wordt besteed aan het leren door doen: zanguitvoeringen, toneelspel, euritmie-optreden, maar ook het werken in de tuin en op de bedrijven zijn een novum in het toch wel erg op kennis gerichte Egyptische onderwijssysteem. 

 

De scholieren komen voor drie kwart uit families waarvan niemand in SEKEM werkt en vanuit alle lagen van de bevolking. Cultureel bepaald is dat de ouders zich nauwelijks bezig houden met wat er op school gebeurt. Ouderavonden worden slecht bezocht en hulp verlenen bij uitvoeringen behoort tot de uitzonderingen. De overheid stelt de hoogte van het schoolgeld vast. Hiervan wijkt SEKEM alleen af wanneer het kinderen van medewerkers of uit behoeftige gezinnen betreft en vult dan het verschil aan. 

 

De SEKEM-scholen stelden zich in het begin wat geïsoleerd op, maar de laatste jaren zijn er regelmatig contacten met andere scholen in de omgeving in de vorm van onderlinge sportbeoefening en deel-name aan wedstrijden.

 

In het jaar 1999 kon de al langer bestaande interne beroepsopleiding een officiële er-kenning krijgen binnen het Mubarak-Kohl programma. Hier wordt in verscheidene werkplaatsen werkkleding vervaardigd, deuren en meubilair gezaagd en gemonteerd, computers gerepareerd etc. Praktijk staat voorop, de theorie wordt van daaruit ontwikkeld. “Ook voor de leraren is dat van belang”, aldus Yvonne Floride, verant-woordelijk voor de opleidingen, “Die hebben niet geleerd om eigen methoden te ontwikkelen”

 

De Community School is in 2007 als laatste loot aan het schoolgebeuren toegevoegd. En wel om kinderen die al vóór de lagere schoolleeftijd op het land moesten gaan werken om aan het gezinsinkomen bij te dragen – de “Kamillekinderen” – toch de mogelijkheid te geven een lagereschool-examen af te leggen. Ze werken bij SEKEM op het land, maar krijgen twee dagen in de week les in lezen, schrijven en rekenen. Hun verdiensten worden aan de ouders uitgekeerd.

 

SEKEM wil door deze opleidingen niet alleen vaardigheden ontwikkelen in uiter-lijke betekenis, maar ook de mogelijkheid bieden voor innerlijke groei, waardoor leren en werken bijdragen aan vorming van een nieuwe, tolerante gemeenschap die met religieuze en spirituele verschillen om kan gaan.